คลื่นกระทบฝั่งที่เกาะเหลา และการหายไปของ"นายจีจั๊ด"

วันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2552 ปีที่ 32 ฉบับที่ 11425 มติชนรายวัน คลื่นกระทบฝั่งที่เกาะเหลา และการหายไปของ"นายจีจั๊ด" โดย ปราโมทย์ แสนสวาสดิ์ บรรยากาศบนเกาะเหลาแม้ผู้มีน้ำใจช่วยกันสร้างบ้านที่แข็งแรงให้แล้ว แต่ยังมีปัญหาเรื่องการทำมาหากิน เสียงบ่นพึมพำบริกรรมคาถาด้วยภาษามอแกน ดังเล็ดลอดมาจากบ้านไม้ยกสูงริมหาดหลังหนึ่งในหมู่บ้านมอแกน เกาะเหลาหน้านอก ท่ามกลางสายฝนและเสียงฟ้าคำรามเป็นระยะๆ ภายในบ้านนั้นเต็มไปด้วยชาวบ้านที่นั่งอย่างสงบเสงี่ยม ใจจดจ่อเพื่อรอฟังคำทำนายจากหมอผีประจำหมู่บ้านถึงชะตากรรมของญาติพี่น้องบางคนที่หายไปในทะเลอย่างลึกลับเมื่ออาทิตย์ก่อนหลังจากออกเรือไปดำปลิงกับนายทุนที่หมู่เกาะนิโคบา ประเทศอินเดีย พ่อเฒ่าวี หมอผีคนเดียวประจำหมู่บ้านและอาจเป็นคนสุดท้ายที่ยังหลงเหลืออยู่ เพ่งมองไปยังจานสองใบที่วางลงตรงหน้า จานหนึ่งคว่ำเพื่อวางไข่ไก่ในลักษณะตั้งซึ่งรองไว้ด้วยข้าวสาร มันตั้งนิ่งอย่างน่าอัศจรรย์ ขณะที่อีกจานวางหงายเพื่อรองรับบุหรี่ หมากพลู เหรียญบาท เหล้าขาว ส่วนตรงกลางมีเทียนไขและธูปถูกจุดขึ้นทำให้พิธีกรรมยิ่งเคร่งขรึม ห้วงยามนั้นทุกสายตาทุกคู่ต่างจับจ้องไปยังร่างของหมอผีชราที่สั่นเทิ้ม ตาขว้าง และพูดเป็นภาษายาวีปนภาษามอแกน ยากแก่คนทั่วไปจะเข้าใจได้ว่ามันหมายถึงอะไร แต่สิ่งหนึ่งที่พอจะเดาได้นั่นคือ แกกำลังฉายภาพให้เห็นถึงชะตากรรมของมอแกนที่หายสาบสูญ ด้วยท่าทางหรือบางครั้งวาดเป็นรูปภาพ เพียงอึดใจคำทำนายก็เริ่มขึ้น "มันตายแล้ว มันไปดีแล้ว ไม่ต้องเป็นห่วงมัน" หมอผีชราเอ่ยขึ้น หลังจากวิญญาณออกจากตัวไม่นาน "ผีพรายชวนมันไปอยู่ด้วย ก่อนตายมันบอกกูว่ามันเห็นผีในน้ำเต็มไปหมด ผีพวกนั้นบอกมันว่าเรือลำที่มันไปกำลังจะจม ให้รีบกระโดดลงน้ำ" แกเล่าพลางถอนหายใจพลาง ด้วยเหงื่อชุ่มเหมือนคนเพิ่งเสร็จจากกรำงานหนัก พ่อเฒ่าหมอผีประจำหมู่บ้านกำลังทำพิธีกรรมสอบถามผีถึงการหายตัวไปของนายจีจั๊ด "อีเอียด มันบอกให้มึงดูแลลูกๆ หลานๆ ด้วย มันไปสบายแล้ว ไม่ต้องห่วงมัน" แกบอกคำทำนายสุดท้ายโดยเฉพาะเน้นประโยค "ไม่ต้องห่วงมัน" ส่วนอีเอียดที่พ่อหมอพูดด้วยคือเมียของผู้ที่จากไป ซึ่งคำทำนายนี้มันทิ่มแทงหัวใจนางเหลือเกิน แม้ผัวของนางจะไม่ใช่คนดีอะไรมากมาย แต่เขาก็ไม่เคยทำให้ใครเดือดร้อน นางได้แต่นั่งก้มหน้าน้ำตาเอ่อ และยอมรับชะตากรรมอันโหดร้ายอย่างเงียบๆ ยิ่งดึกฝนยิ่งตกหนัก เสียงกัมปนาทของฟ้าแผดดังสะท้าน ชาวบ้านทยอยกันกลับบ้าน เหลือเพียงญาติสนิทของนางเอียดไม่กี่คนที่ยังนั่งปลอบโยนผู้สูญเสีย ท่ามกลางแสงตะเกียงริบหรี่ "มันหายไปเกือบอาทิตย์แล้ว" นางเอียดเปรยด้วยความเศร้าหมอง ผัวของนางคือนายจีจั๊ด ประมงกิจ หายไปอย่างลึกลับ หลังออกเรือดำปลิง ย่านหมู่เกาะนิโคบา "พวกลูกเรือที่ไปด้วยกันมันบอกว่า จีจั๊ดพลัดตกน้ำตายเพราะเมา ตอนตกมันนั่งอยู่ท้ายเรือไม่มีใครเห็น พวกเขาบอกว่าพยายามวนเรือค้นหาอยู่หลายรอบ แต่ไม่เจอ" นางรำพึงด้วยเสียงสั่นเครือ นางเอียดไม่เคยเชื่อในข่าวร้ายที่ไต๋เรือนำมาแจ้ง เพราะดูมันง่ายเกินไปสำหรับชีวิตชาวเลที่เกิดและโตมากับทะเล "เป็นไปได้ไง ไม่เชื่อว่ามันจะตายแบบนั้นได้" "มันบอกว่าจะไปครั้งสุดท้ายแล้ว อยากหาเงินก้อนมาเปิดร้านขายของเล็กๆ มันไม่อยากออกไปดำปลิงอีกแล้ว มันเข็ดตอนมันโดนจับที่อินเดียคราวก่อน เพราะต้องติดคุกเกือบ 3 เดือน ตอนนี้คนที่โดนจับพร้อมมัน ตายไปแล้ว 3 คน" นางเอียดถึงกับปล่อยโฮ เมื่อเล่ามาถึงช่วงนี้ นางร้องไห้จนแทบไม่มีน้ำตาจะไหลแล้ว ในใจนึกโทษตัวเองที่น่าจะห้ามผัวให้มากกว่านี้ ไม่งั้นมันคงไม่ตาย และครอบครัวก็คงไม่เจอชะตากรรมแบบนี้ ขณะที่ลูกของนางนิ่งเงียบและงุนงงกับอาการของผู้เป็นแม่เป็นอย่างยิ่ง นางเอียดยังไม่กล้าบอกความจริงกับลูกเพราะอยากอธิบายให้เขาฟังเมื่อโตกว่านี้ หลังจากเรือประมงลำใหญ่กลับมา นายทุนได้เรียกนางเอียดขึ้นไปที่ระนอง และจ่ายเงินทดแทนชีวิตนายจีจั๊ด 2 หมื่นบาท แม้นางรู้สึกขมขื่นแต่ก็ต้องจำยอมรับเงินก้อนนั้น ตอนแรกนางคิดจะเอาเรื่องนายทุนให้ถึงที่สุด แต่เมื่อคิดไปคิดมา นางก็ยอมจำนนกับความเป็นมอแกนของตัวเองที่ไม่เคยมีสิทธิมีเสียงใดๆ เลย อย่าว่าแต่ไปโรงพักเพื่อแจ้งความเลย ลำพังบากหน้าข้ามไปหานายทุนเพื่อขอเงินค่าจัดงานศพก็ยังหนักเอาเรื่อง นี่ยังไม่นับรวมความยุ่งยากและซับซ้อนที่จะตามมา นางกลัวว่า หากยังยืนยันจะเอาเรื่อง ดีไม่ดีทั้งนางและครอบครัวนั่นแหละจะโดนจับเข้าตะรางเสียเอง สู้เลือกเอาเงินก้อนสุดท้ายมาเลี้ยงลูกดีกว่า หลายวันต่อมาความจริงได้ปรากฏชัดขึ้น นายจีจั๊ดไม่ได้ตกน้ำตายอย่างที่หลายคนเข้าใจ แต่เขาถูกมัดมือมัดตีนโยนลงทะเล จากข้อกล่าวว่าเมาแล้วอาละวาด แถมยังด่าไต๋เรือ "ตอนจะโยนลงน้ำ มันยังเรียกชื่อลูกมันอยู่เลย" เพื่อนชาวมอแกนที่อยู่ในเหตุการณ์ยืนยันข้อเท็จจริงด้วยเสียงรันทด หลายคนบนเกาะเหลาต่างรู้ความจริงอันเจ็บปวดกันดี แต่ไม่มีใครบอกนางเอียด เพราะกลัวนางทำใจไม่ได้ และอาจเตลิดไปกันใหญ่ ทุกคนคิดเหมือนกันว่า เวลาคงเยียวยาบาดแผล ไม่นานก็ลืมเหมือนกับความตายของคนอื่นๆ บนเกาะนี้ ทุกวันนี้ชาวมอแกนเกาะเหลายังคงดำเนินชีวิตกับอาชีพที่สุ่มเสี่ยง เพราะไม่มีทางเลือก หากพวกเขาไม่ไปรับจ้างดำปลิง ก็ต้องไประเบิดปลาในฝั่งพม่า ซึ่งเป็นการลักลอบที่เป็นภัยไม่แพ้กัน หลายคนที่ไม่ตายแต่ก็ต้องพิการ หรือไม่ก็ถูกนายทุนโกงซ้ำอีก เพราะพวกเขาถูกกดให้เป็นแค่พลเมืองชั้นต่ำในสังคมนี้ ปัจจุบันชาวมอแกนกว่า 700 คน ในพื้นที่เกาะเหลา เกาะช้าง เกาะพยาม จ.ระนอง และหมู่เกาะสุรินทร์ จ.พังงา ยังไม่มีบัตรประชาชน พวกเขาเดินทางออกนอกพื้นที่ไม่ได้ แม้กระทั่งสิทธิขั้นพื้นฐานใดๆ จากรัฐก็ไม่มี ต้องอยู่เสมือนคนเถื่อน แม้กระทั่งการแจ้งเกิดก็ยังถูกปฏิเสธ พอไปแจ้งผู้ใหญ่บ้าน เขาก็บอกให้ไปที่อำเภอ พอไปอำเภอก็ให้กลับไปที่ผู้ใหญ่บ้าน เจ้าหน้าที่รัฐต่างโยนกันไปมา ฝนหยุดตกนานแล้ว มีเพียงลมและคลื่นทะเลที่พัดมากระทบฝั่งต่อเนื่อง เสียงสงบเงียบของผู้คนเพราะต่างหลับใหล เพื่อรออรุณรุ่งวันใหม่ ความตายของนายจีจั๊ดเป็นเพียงแค่โศกนาฏกรรมเล็กๆ ของพลเมืองชายขอบ เขาเป็นคนไร้ค่าและตัวเล็กเกินไปที่สังคมสืบสาวหรือบันทึกความทรงจำ หน้า 9 http://www.matichon.co.th/matichon/view_news.php?newsid=01way02210652&sectionid=0137&day=2009-06-21